Gyros is een van de meest geliefde en bekende vleesgerechten uit de Griekse keuken. Het gaat hierbij om varkensvlees dat aan een flinke spies is gegrild of geroosterd. In kleine reepjes verschijnt het vlees vervolgens op je bord of op een broodje. Hoewel gyros (in Nederland soms ook als giros geschreven) gezien wordt als een traditioneel Grieks gerecht, bestaat het eigenlijk nog maar relatief kort. Je leest hieronder meer over de interessante ontstaansgeschiedenis. Ook andere opmerkelijke feiten over gyros komen in dit artikel aan bod.
Griekse versie van verticaalvlees
Vleesspiezen die boven open houtskoolvuur hangen bestaan al vele eeuwen. Deze spiezen hingen voorheen echter altijd horizontaal, tot ergens in het begin van de negentiende eeuw. Naar alle waarschijnlijkheid kwam een kebabverkoper in het destijds Ottomaanse Bursa op het idee om vlees eens verticaal aan de spies te hangen. Het verwarmende element werd er dan eveneens verticaal naast geplaatst. Het zou een ingeving blijken te zijn met grote en gunstige gevolgen.
Het bleek dat deze verticale spies zorgt voor vlees dat beter en meer geleidelijk gaar wordt. De korst rond het vlees krijgt precies de gewenste textuur. Oververhitting en brand komen bovendien niet voor. Verticale spiezen verhinderen bovendien dat het vlees uitdroogt1. De kans op dit laatste is trouwens sowieso al niet groot, want verticaalvlees is normaal gesproken goed gemarineerd.
Het zal vervolgens tussen 1920 en 1930 geweest zijn dat uit Anatolië (nu Turkije) afkomstige immigranten in Griekenland hun kebab introduceerden. In de loop van de jaren erna veranderde het recept enigszins. Men ging vlees en kruiden gebruiken die lokaal populair waren en het typisch Griekse tzatziki werd toegevoegd. Vanaf toen ging het Griekse verticaalvlees als gyros door het leven.
Welke vlees- en kruidensoorten worden gebruikt?
Voor gyros wordt meestal varkensvlees gebruikt. Dit type vlees is namelijk van zichzelf al vettig genoeg om niet uit te drogen, zelfs al hangt het langdurig aan het spit. Tegenwoordig is kip gyros echter ook geliefd. Vooral mensen die liever iets magerder vlees eten prefereren de kipvariant. Mede door de hogere prijs is lamsgyros heel wat zeldzamer. Typische gyroskruiden waarmee het vlees meer smaak krijgt zijn oregano, tijm, zwarte peper, komijn en natuurlijk knoflook.
Als hoofdgerecht of streetfood? Neem er een frisse dorstlesser bij
Goed bereide Griekse gyros is bijzonder hartig en kruidig. Geen wonder dus dat verfrissende tzatziki nooit ver weg is als er gyros wordt opgediend. In Griekenland is het gebruikelijk dat je bij een gyrosschotel een pitabroodje krijgt, waar je naast gyros en tzatziki ook ui, tomaten en sla op kunt doen. Als bijgerecht worden doorgaans frietjes of gebakken aardappelen geserveerd.
Gyros als fastfood product bestaat overigens ook. We hebben het dan over een groot pitabroodje dat gevuld is met de hierboven genoemde etenswaren. Je kunt deze makkelijk op de vuist meenemen, want men zorgt dat het broodje netjes is opgerold. Op welke manier je gyros ook eet, dit gerecht is dermate kruidig dat je er al snel een enorme dorst van krijgt. Een goede dorstlesser naast je maaltijd is dan ook wel aan te raden. Hiervoor kun je simpelweg water of frisdrank gebruiken. Heb je liever een alcoholische versnapering, dan kun je het beste kiezen voor een verfrissende wijn.
Bronnen:
1https://www.volkskrant.nl/eten-en-drinken/hoe-het-broodje-verticaalvlees-doner-shoarma-gyros-de-wereldveroverde~bd7ebf582/
